Usain Bolt
Usain St. Leo Bolt (aciarĩtwo mweri 21, mweri wa August mwaka wa 1986) ni muteng'eri wa mahenya makuhĩ wa kuuma bururi wa Jamaica. Bolt nĩwe muhotani wa mahenya ma mita 100, mita 200 na mita 100 relay mathako-inĩ ma Olympics na ma IAAF World Athletics Championships. Ahootanire ihenya rĩrĩ rĩa relay hamwe na ateng'eri angĩ a Jamaica (Steve Mullings, Michael Frater na Asafa Powell). Niwe muteng'eri urĩa unyitĩrĩire rekondi cia mahenya ma mita 100 na 200, na ihinda rĩa sekondi 9.58 (mita 100) na sekondi 19.19 (mita 200). Aigire rekondi ici mahenya-ini ma IAAF World Athletics Championships mucii-ini munene wa Berlin, bururi-inĩ wa Germany, mweri uyu. Nowe unyitĩrĩire rekondi cia Olympics cia mahenya ma mita 100 (sekondi 9.69) na mita 200 (sekondi 19.30), iria aigire mathako-inĩ ma Summer Olympics mweri wa August mwaka wa 2008, muciĩ-inĩ munene wa Beijing, bururi-inĩ wa China. Hamwe na ateng'eri angĩ a kwao (Nesta Carter, Michael Frater na Asafa Powell), nĩahootire ihenya ria mita 100 relay na akĩiga rekondi ya sekondi 37.10, mathako-inĩ o macio.
Usain Bolt nĩwe wa mbere kuhotana mahenya-inĩ ma mita 100 na 200 gĩikaro-inĩ kĩmwe kĩa Olympics kuuma mwaka wa 1984, rĩrĩa Carl Lewis wa Amerika atuĩkire mundu murume wa mbere kuhotana inĩ matatu gĩikaro-inĩ kimwe. Bolt nowe wa mbere kuiga rekondi cia mita 100 na 200 gĩikaro-inĩ kĩmwe kĩa Olympics, na wa mbere gucinyitĩrĩra hĩndĩ ĩmwe kuuma Don Quarrie, muteng'eri o ungĩ kuuma Jamaica, urĩa wacinyitĩrĩire mwaka-inĩ wa 1974. Nĩ-undu woguo, njorua ĩno ya mahenya makuhĩ ĩheetwo rĩtwa rĩa itheru "Lightning Bolt" (Ruheni) nĩ andu aingĩ.
Atanagĩa uhotani uyu na rekondi ici, Bolt nĩarĩkĩtie kuonania uhoti wake mahenya-inĩ na kugĩa thahabu ya mita 200 mathako-inĩ ma World Junior Championships mwaka-inĩ wa 2002, na rĩngĩ mwaka-inĩ wa 2003 mathako-inĩ o macio. Mwaka-inĩ wa 2004, hĩndĩ ya mathako ma CARIFTA bururĩ-inĩ wa Bermuda, Bolt nĩ atuĩkire muteng´eri wa mbere wa mĩaka mĩnini guteng´era ihenya ma mita 200 na ihinda rĩa thĩ ya sekondi 20. Ahootire rekondi ya Roy Martin na akĩiga yake ya sekondi 19.93. Kuuma hĩndĩ ĩo nĩ athiĩte na mbere gukorwo arĩ muteng'eri njorua. Mwaka wa 2007 nĩ atuĩkire wa kerĩ mahenya-inĩ ma mita 200 na 100 relay mathako-inĩ ma IAAF World Athletics Championships muciĩ-inĩ munene wa Osaka, bururi wa Japan.
Mwaka wa 2008, mweri 31 mweri wa May, nĩ rĩrĩo aigire rekondi yake ya mbere ya mita 100 na ihinda rĩa 9.72. Ahootire rekondi ya Asafa Powell, Mujamaica o take, ĩrĩa yarĩ ya sekondi 9.74. Rekondi ĩno nĩyo acokire kuhota hĩndĩ ya mathako ma Olympics ya 2008, na rĩngĩ mathako-inĩ ya World Championships mweri uyu. Ahootire rekondi ya mita 200 rita rĩa mbere mathako-inĩ ma Olympics kurĩa Beijing, rĩrĩa ahĩtukire rekondi ya muteng'eri Michael Johnson ya sekondi 19.32, ĩrĩa aigĩte mathako-inĩ ma Summer Olympics mwaka wa 1996. Rekondi ĩno amĩhootire mathako-inĩ ma Berlin mweri uyu.