Gũcũrania (reasoning)

gũcũrania nĩ gũtũmĩra ũgo gũkinyĩra Gĩtereko (conclusion) kĩrũngaru, kana kĩa kĩhooto.

Mĩhĩrĩga ya ũcũrania

Ngunyĩrĩko (deduction) - ũyũ nĩ mũthemba wa ũcũrania ũrĩa ciira ũahũragwo kana gũkunywo kuuma Kĩwatho gĩkaru (general rule) kĩharo-inĩ kĩceng'e kĩa Cerũranio (discourse).

gĩtereko gĩkinyagĩragwo thutha wa mimanio kĩrica (premise) gĩkaru na kĩrica nyang'ania.

ngerekano

>>andũ othe nĩ macokaga gũkua (andũ nĩ nyakua) -^{kĩrica kĩa mbere}

>> socrates nĩ mũndũ -^{kĩrica gĩa keerĩ}

>>socrates nĩ arĩ coka gũkua (socrates nĩ nyakua) -^gĩtereko

mĩtereko yothe ya ũcũrania wa ngunyĩrĩko ndĩrĩ Ũmenyo wĩna nganja (epistemic uncertainity).

Rũcũra rwa ngũngũĩro (inductive reasoning) - ũyũ nĩ mũthemba wa ũcũrania ũrĩa wanjagia na kĩrica gĩkunderu kana nyang'ania(specific) na kũramĩrĩra gĩtereko gĩkaru.

ngerekano

>>arũme aingĩ a bũrũri wa kĩgiriki marĩ na nderu ndaihu

>>socrates arĩ mũgiriki

>>socrates nĩ arĩ na nderu ndaihu

(ngerekano ĩno ĩraheanirwo nĩ crash course kuuma rũrenda rwa youtube)

mĩtereko ya ũgĩ ũrĩa ũgethagwo kũgerera njĩra ya thithi (sensations) ta kũona na kũigwa ona cio cikoragwo irĩ ngerekano ya maciira ma ngũngũĩro. ĩmwe ĩrĩa ĩratanahĩirwo nĩ Aristotle nĩ:

>> nyamũ ciothe irĩ hĩa nĩ irĩ mahũngũ [all horned animals are hooved]

matereko ma njũranio cia ngũngũĩro nĩ irĩ nganya ya kĩnyi na ciiyũkagio na mwĩhoko nĩ amũ njara no ciumbũke iria ingĩrũnda marĩca macio matirĩri.

Rũcũra nyahirũkia (abductive reasoning) - ũyũ nĩ mũthemba wa ũcũrania ũrĩa ũambararagia kĩrica kĩrĩa kĩagĩrĩru makĩria ta gĩtereko, thutha wa kũthengia marica mangĩ maria matangĩtĩkĩrĩka gũtarĩria ũrirũ mũna.

ta hihi angikorwo nĩ kũraura njeri e kwa mũrigania wake cini na ndanahinga mũberethi akĩuma gwake(nĩ amu maaĩ nĩmakũũrĩte kahinda-inĩ kau).agĩcoka kũinũka na akore nyũmba yake ĩihũrĩte maaĩ ..angĩkorwo e kwa cini ndanaigwa maaĩ magĩcoka, gĩtereko kĩenga biũ gĩa gũtaũra mwaraho nĩ gũcuka nĩ harĩ na igeca rũgito-inĩ rwake harĩa maaĩ ma mbura marahungurĩra.