Kũandĩka

From Wikipedia
Ibuku rĩa Rosetta Stone rĩandĩkĩtwo na maandĩko matatũ ma mĩthemba mĩingĩ na nĩ rĩateithĩrĩirie mũno gũtaũra rũthiomi rwa Misiri rwa tene. Gĩthaka kĩa Rosetta

Kwandĩka nĩ wĩra wa ũtaũkĩrũo na wa ũmũndũ ũhũthagĩraga magongona ma kĩmbugi na ma mwĩrĩ na kũhũthĩra njĩra cia gũcana kũruta mĩario ya andũ. Kwandĩkĩra ũhoro wa maũndũ marĩa marekĩka na njĩra ya gwĩciria Ũhoro wa kwandĩka ũkoragwo na mĩrĩrũi ya ciugo ta ya rũthiomi rũrĩa rũrũgamĩrĩire, ta rũthiomi rwa kwaria na rũthiomi rũrũ rũrĩa rũhũthagĩrũo, na ũhũthĩri wa rũthiomi rucio nĩ ũhũthĩrĩte mũno ta mũambĩre (syntax) mũgambĩre (phonology) na mũakĩre (morphology) O na kũrĩ ũguo, nĩ kũrĩ thiomi njane iria itahũgĩragwo gũkinyia ndũmĩrĩri na njĩra ya kwaria[1]

Njano(iria cimanaga na kwandĩka) nĩ mũkũikũ wa ciugo cia rũthiomi iria ciandĩkĩtwo ngorainĩ, iria cithondekagwo na njĩra ya macunguruma ma ũkinyithia, kana iria cia kũgurũrio njarandainĩ cia kũruta wĩra wa gũthondeka na gũcũrania. Mũndũ ũrĩa ũtaũraga kana ũrĩa ũrutaga maandĩko kũhingia wĩra nĩ "mũthomi".

O na gũtuĩka ti thiomi ciothe ihũthagĩraga karirũi ka ũnjania, thiomi iria irutaga nĩ ciingĩhĩte na ikongerereka ũhoti wa rũthiomi rũrĩa rũaragia na njĩra ya kũũmba mĩhĩrĩga ya gũtũũra ya thiomi nũmbũiye iria igĩriũga kũndũ na kũngĩ na igĩthikwo ihinda-inĩ (ta mabuku kana mabuku mangĩ ma andũ othe). mabuku ma kwandĩkanĩrana na rũthiomi rwa kwaria[2] Ningĩ kwandĩka no kũrũmbũiye ũmenyo, tondũ nĩ gũtũmaga andũ mahote kũroroa meciria mao na njĩra hũthũ ya kũandandaũra ũhoro, kũururia, gũcũrania, na kũithĩrania.[3]


Andĩkĩ Amwe[edit | edit source]

Ngũgĩ wa Thiong'o

•Immanuel Kant

Francis Njũgũna Gĩchimũ

Francis B. Nyamnjoh

  1. Harris, Roy (2000). Rethinking Writing. Bloomington IN: Indiana University Press.
  2. Schmandt-Besserat, Denise and Michael Erard. (2008) "Origins and Forms of Writing." Handbook of Research on Writing: History, Society, School, Individual, Text. Charles Bazerman, ed. New York: Lawrence Erlbaum Associates, 7–21 [21].
  3. Estrem, Heidi. "Writing is a Knowledge-Making Activity." Naming What We Know: Threshold Concepts of Writing Studies. L. Adler-Kassner & E. Wardle, eds. Logan: Utah State University Press, 2015: 55–56.